moet lezen, markeerden afgelopen zondag de 50e verjaardag van de dood van de twaalfjarige Chanie Wenjack. Chanie werd dood van blootstelling gevonden naast een stuk verlaten treinsporen in het noorden van Ontario en had geprobeerd de 400 mijl naar huis te lopen in de ijskoude regen in niets anders dan een dunne katoenen windjack. Een student in een van de beruchte Indiase residentiële scholen in Canada, Chanie wist niet eens welke manier echt thuis was. Hij wist alleen dat hij daar terug wilde.
De meeste Canadezen leerden een paar weken geleden pas over Chanie, toen de tragisch hippe frontman Gord Downie en de veelgeprezen Canadian Comics -ontwikkelaar Jeff Lemire Secret Path aankondigden. Het project bestaat uit een album met 10 nummers, animatiefilm en volledig geschilderde grafische roman en schijnt een broodnodige schijnwerpers op de systemische misbruiken die plaatsvonden binnen het residentiële schoolsysteem en daarbuiten.
Volgens een kort artikel van de Canadese auteur Joseph Boyden vreest de Canadese waarheids- en verzoeningscommissie het aantal niet-verantwoord voor kinderen tijdens het 120-jarige bestaan van de residentiële school “kan zo hoog zijn als 30.000.” Het is een obsceen nummer.
Als dat niet reden genoeg is om Secret Path van Gord Downie en Jeff Lemire te lezen, zijn hier nog drie …
#1 Het verhaal van Chanie Wenjack moet worden gehoord
Het duurde 30 jaar voordat het verhaal van Chanie een groter publiek verwerft. In 1967 brak MacLean’s tijdschriftjournalist Ian Adams het trieste verhaal van Chanie’s “Lonely Death” en bracht zijn verhaal korte tijd naar een groter publiek. De aandacht zou natuurlijk niet duren. Het onderwerp was te controversieel voor de regering van de dag om veel meer te doen dan de bevindingen van een formeel onderzoek onder het tapijt te vegen.
Zelfs het grote publiek – in een tijdperk dat bekend staat om zijn sociale activisme – laat het verhaal van Chanie weer in de duisternis glijden. Niemand had de schuldreis nodig van een dood inheems kind dat alleen naast de sporen op hun geweten stierf. Je moet het begrijpen, dit is een land dat slechts 20 jaar geleden de laatste residentiële school heeft gesloten. Het is verdomd beschamend. En door onze onwetendheid, opzettelijk of anderszins, delen we er allemaal een deel in.
Daarom is het noodzakelijk dat het verhaal van Chanie wordt gehoord. Er zijn al duizenden verhalen geweest die al te lang zijn genegeerd. Er is een miljoen veel meer wachten om te gebeuren terwijl we spreken, in verwoeste postkoloniale inheemse culturen over de hele wereld. Dit is niet alleen een Canadees probleem. Het is een probleem van mensen.
#2 Downie’s lyrische poëzie
Misschien heb je hem de afgelopen maanden de onofficiële dichter van Canada genoemd vanwege zijn zeer gepubliceerde strijd met terminale hersenkanker, maar het was waar voor Gord Downie lang voordat het woord van ziekte eerder dit jaar brak. Als tekstschrijver en frontman van de tragisch hip, schrijft Downie al tientallen jaren over Canada en Canadezen.
Downie is nooit zo’n patriot geweest in de conventionele betekenis van het woord. Zijn liedjes zijn niet patriottisch, behalve op de meest tangentiële manier. In plaats daarvan herinnert hij zich onze geschiedenis met berekend cynisme en doordachte reflectie en daagt hij ons uit om onze verleden volledig vrij te bekijken van zelfopgelegde oogkleppen van gemak.
De nummers die zijn geschreven voor het Secret Path Album daagt ons nog verder uit, resoneren op een intens emotioneel niveau naarmate Downie de verlatenheid en de wanhoop van Chanie’s reis kanalen. Hij bouwt elk nummer rond ongemakkelijke beelden afkomstig uit de tragische feiten van Chanie’s dood: een pot van zeven wedstrijden, een dunne, blauwe windjager, een spoorkaart die hij niet eens kon lezen, een “geheime pad” die talloze studenten gebruikten om aan de lokale te ontsnappen School waar Chanie bleef …
#3 Lemire’s spookachtige beelden
Als een van de meest gerespecteerde makers die vandaag in strips werkten, was het geen verrassing toen werd aangekondigd dat Downie de in Toronto gevestigde cartoonist Jeff Lemire had aangeworven om het geheime pad te vertalen in de grafische roman van tien hoofdstukken. Het was essentieel voor Downie dat er een visuele weergave van het project is, iets tastbaars dat het publiek in handen kon houden.
Gebruikmakend van de grote, vierkante dimensies van het boek, maakt Lemire een elegant eenvoudig verhaal uit de teksten van Downie, met enorme panelen van de pagina-grootte en gedurfde beelden om de emotionele beats van het verhaal van Chanie duidelijk, pijnlijk in de lezer te garanderen. Sombere inkt wassen en panoramisch uitzicht op de majestueuze en onheilspellende groenblijvende bossen van Noord -Ontario roepen een doordringende sfeer van wanhoop en wanhoop op.
De lezer voelt de ijskoude regen weken door Chanie’s dunne, katoenen windvaart; ziet de hongerige verschijningen op de loer liggen onder de schaduwen van de bomen; Voelt het gewicht van mijl op mijl van ongebroken noordelijke bush die op hen naar beneden drukt.
Het kunstwerk van Lemire in Secret Path is een van de beste van zijn beroep en ik weet hoe dat zou moeten klinken, gezien het onderwerp. Het is een van die weggooide opmerkingen die recensenten altijd uit onze ezels trekken en in mijn geval, als een substantiële Lemire-booster, is het tweemaal om te beschermen. Bevooroordeeld of niet, geheime pad is eennull